HOME LANGKAN KATO

  • Sabtu, 25 September 2021

MANCABIAK MURAH, MANJAIK SARIK

Carito
Carito

 

MANCABIAK MURAH, MANJAIK SARIK

Oleh

Eka Meigalia*

 

Dulu di tahun 90-an anak sakolah diaja agak saketek tuak bisa manjaik. Manjaik buah baju, jaik di lipik kain, atau jaik-jaik hias sarupo strimin. Tapi biapun alah diaja manjaik, nan jaitan ko alun tantu bisa barasiah sarato rancak dicaliak. Sarupo apo nan disampaian pado papatah nan ka dibahas barikuik ko, iolah ‘mancabiak murah, manjaik sarik’.

Kato paratamu pado papatah tu adolah mancabiak. Kato asanyo adolah cabiak nan aratinyo ‘talapeh, taputuih sangkuik jo jaiknyo’ arati lainnyo bisa juo samo jo kato koyak dalam bahaso Indonesia. Kato koyak ko samedan maknanyo jo kato cabik, robek, sobek. Kato cabiak ko biaso bakaik jo barang sarupo kain, baju, atau karateh. Pado papatah tu kato cabiak diagiah awalan ma- sahinggo aratinyo manjadi ‘mambuek jadi talepeh, taputuih (kain)’.

Salanjuiknyo ado kato murah nan aratinyo ‘labiah murah (harago)’, ‘suko mambari atau manolong’, ‘balabiah-labiah’ sarato ‘indak sulik’. Jadi kato murah ko ado saindaknyo ampek aratinyo nan bisa dipakai untuak babagai mukasuik. Murah bisa dipakai untuak manunjuakan harago, elok budi, rasaki, sarato karajo. Jikok disangkuikan jo kato mancabiak nan ado di muko, mako kato murah di siko aratinyo bakaik jo karajo nan indak sulik atau sarik.  

Barikuiknyo pado papatah ko ado kato manjaik. Manjaik aratinyo iolah ‘manyambuang, malakekan manggunoan jarum sarato banang’. Kato asanyo adolah jaik nan aratonyo ‘sambuangan (kain, kulik) manggunoan jarum jo banang’. Jadi karano diagiah awalan ma- mako kato jaik tadi manjadi kato yang manunjuak ka karajo manyambuangan kain atau kulik jo banang dan jarum.

Pado akhia papatah tu ado kato sarik nan aratinyo balawanan jo kato murah. Kato sarik ko samo jo sulik atau indak murah. Bia pun kato sarik juo bisa dilakekan ka banyak kondisi, pado papatah ko kato sulik bakaik jo karajo. Jadi sarik  iolah karajo nan sulik atau indak murah.

Papatah di ateh sacaro apo nan tasurek manyatoan baso karajo marusak labiah murah dari pado karajo manyambuang. Tibo di kain, mancabiak kain ko iyo sabanta jo murah bana. Pakai tangan sajo salasai juo cabiak kain ko. Tapi manjaiknyo baliak indak samurah mancabiak tadi. Harus dicari pulo banang, panjaik, sarato ado lo ilimu untuak manyambuang kain ko bia sambuangannyo rancak jo manih. Tanyato untuak sampai ka tahap hasia jaik manjadi rancak jo manih ko paralu wakatu. Paralu wakatu yang panjang untuak baraja sarato latiahan. Sakali duo kali baraja manjaik alun tantu ka langsuang rancak.

Bakaco ka nan dijalehan tu, mukasuik nan ado dibaliak papatah ko iolah manunjuak ka caro iduik manusia dalam masyarakat. Iko juo bakaik jo hubuangan antaro manusia jo manusia atau dalam Islam disabuik hablum minannas. Sabagai makhluk social, manusia tu ndak bisa iduik surang. Manusia tu iduik saliang mambutuahan antaro sasamonyo. Karanonyo pulo manjadi parintah dalam agamo untuak manjago hubuangan silaturrahmi. Manjago hubuangan silaturrahmi antaro lain adolah jo caro indak marusaknyo. Diibaraikan jo papatah tu, marusak hubuangan silaturrahmi ko murah. Tapi kalau lah rusak, mambaliakannyo ndak samurah marusak tadi.

Ado ampek panyakik ati nan dapek manjadi sabab manusia mamutuih tali silaturrahmi. Partamu sipaik takabua atau sombong. Urang ko biasonyo maraso dirinyo sajo nan paliang bana jo paliang santiang. Kaduo sipaik lobo atau tamak. Urang tamak ko akan manghalalkan sagalo caro untuak mandapek apo nan inyo nio. Utamonyo nan batujuan untuak manyanangan jo mamuehan diri surang. Katigo sipaik iri dangki, iolah urang nan ndak sanang mancaliak urang lain sanang. Inyo akan sanang kalau urang lain susah. Kaampek sipaik suuzon atau baburuak sangko. Urang nan mode ko sibuk sajo mancari salah nan ado di urang sampai-sampai ndak dapek lai mancaliak salah nan ado di diri surang. Kaampek sipaik ko jikok dipaliharo dapek manyababan raso kasiah jo sayang nan ado di dalam diri ilang. Akibaiknyo hubuangan baiak jo urang lain rusak. Aratinyo rusak pulo tali silaturrahmi di antaro kaduonyo. Padohal dalam ajaran agamo Islam dijalehan baso Allah malaknat, mambutoan mato, sarato manjadian pakak urang nan suko mamutuih tali silaturrahmi ko (caliak QS Muhammad: 22-23).

Nyampang pun baitu, ado tigo caro nan dapek ditampuah untuak dapek manyambuang baliak tali silaturrahmi ko. Partamu jo caro manjalin komunikasi sarato batamu baliak. Kaduo saliang mamaafan. Tantu untuak urang nan lah manjadi sabab putuihnyo tali silaturrahmi ko harus dapek mulai maminta maaf. Katigo manjago hubuangan baiak nan alah ado jo caro mailangan ampek panyakik ati nan lah disabuik sabalumnyo.

Bak kato papatah nan kito bahas kini ko baso mancabiak murah tapi manjaik sarik, sarupo itu pulo manyambuang baliak tali silaturrahmi ko. Alun tantu sakali duo kali batamu dapek tajadi komunikasi nan baiak. Minta maaf pun sarupo itu, alun tantu dapek maubek ati urang nan lah luko. Apo lai kalau lah luko karano kato, tambah sarik eloknyo. Mako harus dikarajoan minta maaf tu dari ati nan paliang dalam. Iyo nampak tulus sarato niaik untuak maelokan apo nan lah tajadi. Akhianyo, maubek panyakik ati adolah nan paliang utamo dikarajoan dek satiok insan. Jan sampai basarang dalam ati panyakik sombong, tamak, iri dangki, sarato baburuak sangko. Itu pulo nan manjadi kunci bia hubuangan antaro awak indak rusak.

 

*Dosen Sastra Minangkabau FIB Unand


Wartawan : Eka Meigalia
Editor : bahren

Tag :# Langkan # curito #minang

Baca Juga Informasi Terbaru MinangSatu di Google News

Ingin Mendapatkan Update Berita Terkini, Ayu Bergabung di Channel Minangsatu.com