- Selasa, 6 Agustus 2019
Pituah Sidi Rajo 2 (Guno Ilmu Dunie Jo Akhiraik)

Pituah Labai Sidi Rajo:
Guno Ilmu Dunie jo Akhiraik
Oleh: Yerri Satria Putra
(Dosen Jurusan Sastra Minangkabau)
Pengantar – Assalammualaikum tuan kasadonyo. Kali kini ko Tuan labai ka bacarito, tantang ilmu dan kautamaannyo. Bak kato uran tuo-tuo kito, tuntuik ilmu sapanjang hayaik, jan manunggu hinggo kiamaik, tuntuikah sugiro katiko sihaik, nak silamaik dunie akhiraik. Buliah kito pegangkan kato nangko, harok anok-anokan hinggo sanjo, jan diliwaikan wakatu sio-sio, bia iduik kito paguno. Tuan Labai baiak pasannyo, tuak anak jo cucu kito, ajaan malah jan talupo, bia salamaik indak sansaro.
Mohon maaf pabilo salah, jan dibao umpat jo caci, bao sajo nan bafaedah, buang sadonyo iri jo dengki.
Assalamualaikum wahai tolan sahabaik
Antaro hayaek gunoan mudo
janlah lalai dek banyak harato
Kalaulah banyak susahnya
Kubur mamanjang dinginlah tibo
Iyo hai sudaro tolan sahabaek
Kito ka pindah ka kampung akhiraek
baguru, batanyo janlah liwaek
Antaro mudo hendak mandapaek
Sabalun tuo, mudo gunoan
Baguru, batanyo janlah sagan
Janji ka janji, pakan ka pakan
Jan dituruik dayonyo syetan
Mato nan jalang mananti buto
Tidolah mungkin putiah bak kaco
Kalaulah rabun sasal nan tiba
Sagadang zarah tido paguno
Mata jo lidah hendak gunoan
Demikian pulo gigi garaman
Antaro balum tuo baruban
Sagalo mudoh apo bayangan
Labiah pula nan lah diliek
Wakatu mudo tidolah ingaik
Barulah tuo gigi tarangkaik
Baraja fatihah sarik mandapaik
Wakatu mudo lidah gunoan
Jan di nanti tangga garaman
Supayo mudah apo bacaan
Carilah guru janlah sagan
Dapaik ilmu lidah pasihaek
Antaro balum gigi tarangkaek
Apo dibaca boleh selamat
Tasdik jo baris itu harkat///8/
Bacaan salah jan sakali-kali
Larangan Allah surat Nabi
Lidah membaco hendak ingaiki
Tuhan mandanga lagipun benci
Larangan Allah jan dilawan
Sekali-kali hendak hentian
Sepanjang suruah hendak karajoan
Sepanjang tagah, dilanggar jan
Kebanyakan kini zaman sekarang
Dicobo ka surau dua kali patang
Pai baguru rukun sumbahyang
Dua kali menyebuik kantuak lah datang
jikok disuruh membaca fatihah
Dibaconya fatihah Arhamdulillah
Baranti menyuruh inyo malengah
Ka diba’apokan takdir Allah
Pai baguru kalau bak itu
Dayo iblih jadilah lalu
Jareknyo lekaik tidolah tahu
Amal dibuaek tantu kaliru
Jikok dayo dipaturui’an
Baguru batanyo hantilah sagan
Sado nan dapaik lah dipaduoan
Amal dibuat jadi gambaran
jikok amalan bak itu
Umpama batanak tido bakayu
Demikian lagi tido batungku
Lembek-mentahnya nasi tak tantu
Satangah pula sesal di kawan
Mangatoan buruak untuang bagian
Tapi lai mudo nan dilabiahan
Silat jo gayung tiap-tiap sasaran///9/
Hibolah hati bukan kepalang
Mangana untuang cilaka malang
Jikok takdir Tuhan nan manang
Manusia ka narako api nan garang
Tolan sahabat hendak pikiean
Pemberi Tuhan jan lupoan
Tubuah anggota nikmae Tuhan
Kepado nan baiak hendak gunoan
Kapado nan baiak gunoan lidah
Pembatuakan harap bacaan kalimah
Jan dipakai gunjiang fitnah
Upat jo dengki itu menyampah
Adopun lidah gudang bahayo
Kalau tadorong sarik mahelo
Hendaklah pikie tolan sudaro
Jan dituruik apo kandaknyo
Apo kandaknyo jan turuik
Tuhan kamarah hendaklah takuik
Cari ilmu janlah sa paguik
Sunah Rasullullah hendaklah takuik
Karunia Tuhan jan dibuang
Dayo iblis jan ditompang
Kalau dituruik bahayanya gadang
Tajamnya sangat daripada padang
Jikok iblis kito turuikan
Dayonyo manih gulo misalkan
Jo sodaro namuah bantahan
bak urang jo pembayan
Gunonya mato Tuhan berikan
Kepado nan baiek caliak tajamkan
Kepado nan jahaek dibia jan
Saroman meliaek aurat perempuan///10/
Sebab baitu hamba mengato
Kurano kini di jaman kito
Aurat perempuan banyak dibukaknyo
bantuak rambut di ateh kapalo
Bahayo mato bukan kapalang
Tajamnya sangaek daripado padang
kok manilik perempuan jombang
Mungkin tak lupo dari sumbahyang
Kurano dagang di zaman kini
Aurat perempuan salalu hari
Bajunyo jarang pun baragi
Lampihan kutang rendo di tapi
Patah samilan ikeknyo pinggang
Ukie basaluak tarang bandarang
Tampaklah di lua babayang-bayang
Mato maliek hati tagamang
Tuduangnyo sangah tapan suto
bapakai tuak tapatah pulo
suluak balapih lagi babungo
Pajalanan parawik languri mudo
Ilang kapalang teguhnyo iman
Sinanlah lalu tipunyo syetan
Carilah tombak hendaklah lawan
Jikok takuik carilah kawan
Carilah kawan basamo-samo
Danga pituah jo talingo
Paham di hati janlah lupo
Jan bak koncek mangango-ngango
Guno talingo Tuhan agiahan
Kapado nan baiak hendak dangaan
Kapado nan jaek dipabia jan
Jan turuik bisiaknyo syetan///11/
Bisiknyo syetan janlah amuah
Supayo kito jan takicuah
Rupo gemilang emas basapuah
Tido takana badan ka jatuah
Badan ka jatuah tido dikiro
Dayo iblis dituruik sajo
Ulah dek sangaik lawan salero
Tido dikana masuak panjaro
Masuak panjaro tido ditimbang
Awak pun tagak di tapi lobang
Jatuah ka bawah tungkuik tilantang
Api narako hangaik mamanggang
Iblis laknat kutuak-i Allah
Diasuangnya kito gunjiang fitnah
janlah kito lupo jo lengah
Kana lah diri bakalang tanah
Iblis laknat jan diikuik
Apa kandaknya jan dituruik
Badan kasansai andaklah takuik
Hati mukmin jan kalibuik
Kalaulah sampai ka dalam hati
Rundingan lamah didanga buni
Labiah bak santan jo tangguli
Sabanta tido namuah baranti
Jikok iblis diambiak kawan
lalu ka lidah bak raso santan
Gunjiang fitnah indak manyagan
Upek jo dengki pun demikian
Gunjiang fitnah dosonya gadang
Labiah bak doso mambunuah orang
Jan ka ganti siriah jo pinang
Namuah meluputkan wakatu sumbayang///12/
Wakatu sumbayang kalaulah luput
Perintah iblis jadi taturuik
Hati mukmin lah kalam kabuik
Itulah musuah dalam salimuik
Kurang ilmu itulah salah
Sehari-hari gunjiang fitnah
Nio sahabat juo nan salah
Mano nan hak lawan berbantah
Mano nan batua menjadi lawan
Tido ditimbang jo pikian
Dengki lah taba lakek di badan
Pabilo hari kito buangkan
Kalau dipikie tolan sahabaik
Aie mato mancucua bak hujan labek
Lauik nan mano antah yo darek
Mangkonya kito dapaik selamaek
Iyo hai sudaro seruan umaek
Tido ditantuan ujuang jo pangka
Tantu ilimu takanyo maklum
Jan andak nyo bamato rabun
Dangalah madah wahai sahabaik
Sabulah-bulahnyo jo mufakaik
Badan ka mati hendaklah ingaik
Jan ditiru mana nan jaek
Seruan kami basamo-samo
Jikok bulieh pintah jo pinto
Jan Islam maambiak rupo
Bak makan pisang kubak kuliknyo
Kubak kulitnyo bak makan pisang
Jan Islam kurano urang
Jalan akhiraik supayo tarang
Badan takubua tabaring surang///13/
Dibaliak papan badan tabariang
Tido siap lawan berundiang
Duo malaikaik tibo mahampia
Dipalunyo kito pakai malansiang
Kok buliah handaknyo, wahai sahabat
Iman di dunie sampai akhiraik
Itu tuntutan Tuhan nan hayaik
Jo Rasullnyo Nabi Muhammad
Manolah tolan ya akhwani
Sekalian carito nan tasabuik ini
bao ka badan kito sendiri
Eloklah kana hidup ka mati
Eloklah kana wakatu hayaek
Antaro mudo badan lai sehaek
Janlah rintang berlarut-larut
Rintang bamain mancak jo silaek
Tolan sahabat hibo kasihan
Pabila kito sampai janjian
Malaikaik maut disuruah Tuhan
Maambiak nyawo tak buliah tahan
Badan nan sakik heran tacangang
Takana tubuah tido sumbayang
Malaikaik maut panggilan garang
Kama mengadu habislah tanggang
Menangih di sinan nan untuang cilako
Hatilah kalam matolah buto
Kama batahan tido lah biso
Anguihlah hati bakoyo dado
Barang siapo buruak bagian
Nyawo mahambua ramuaklah badan
Ombak basambuang biduak tenggelam
Raso tasangkuik bumi jo alam///14/
Malaikaik maut gagah ruponyo
Mamegang muluik muko di tampanyo
Mahelokan nyawo tubuah dipijaknyo
Sakik jo padiah dibantu nakannyo
Malaikaik nio rajo palawan
Maambiak nyawo tido bakawan
Digaruaknyo tubuah nyawo diheloan
Sakik jo padiah tido tatahan
Wahai lah Tuhan, Allah Rabbi
Bukanlah ulah sakiknyo mati
Tubuh bahanti kamano lari
Di sinan manusia samahnyo ngari
Allah-Allah tolan saudara
Nyawo bacarai apo misalnyo
Bak ula dibacak dari hujuangnyo
Basi dipanah buni danguangnyo
Kalua nyawo jujuik ba jujuik
Umpamo tapuang dimasuakkan rambuik
Sakik jo padiah bumi bertungkuik
Di sinan manusia sadonyo takuik
Satangah kalua bak kain buruak
Dihalaunya nyawo badanpun ramuak
Dagingpun ancua tulangpun ramuak
bak mamatah kayu nan lapuak
Sakiknya maaniayo bukan kapalang
Di dalam kitab kabanyo tarang
Labiah saratuih pukua jo padang
Kuaek manahan sialah orang
Sakiknya mati pulo disabuik
Oleh dek kuaek malaikaik mauik
bak kambiang dikubua iduik
Di dalam kitab itu tasabuik///15/
Tatkala carai nyawo di badan
Tibolah inyo daripado setan
Ayah jo bundo inyo rupokan
Aie di kendi inyo bukan
Kato iblis laknatullah
Wahai anak hendak baok hati ayah
Agamo Islam satunya salah
Jan bertuhan kapado Allah
Kapado Allah jan bertuhan
Nabi Muhammad jan dibatuaan
ikolah aie akan minuman
Supayo hilang auih jo panasan
Hauihnya kito bukan kepalang
Selaut aie raso tak sadang
Pacik pedoman jikok kurang
Hanyuik ka narako api nan garang
Jikok kurang haus pedoman
Jadi taturuik tipunyo setan
Nyawo ka lua tapenggal lah iman
Dalam nerako kekal lah badan
Imannyo kito jikok tingga
Dalam nerako tubuah dibaka
Selamo-lamonyo tido kelua
Hukuman Tuhan ‘azazelghafa
Siapo kito baiek bahagian
Malaikaik turun disuruah Tuhan
Menyampaikan rahmat pamberi Tuhan
Sajuak rasanyo sekalian badan
Paham ilimu sudahlah lamo
Peganggan tagok sudah biaso
Wujudnyo satu Tuhan nan Eso
lezatlah tawadhu’ lelahlah mato///16/
Teringaik lah nyawo dipanggie Tuhan
Memakai nikmat sejuklah badan
Lalu ka sarugo jannatulmanan
Banderang mukonyo bak bulan
Segitu baru wahai akhwan
Bapanjang kalam hambo takuikkan
Pado teringaik dalam pikiran
Pado nan lain hambo bandiangkan (basambuang)
Editor : Bahren
Tag :#langkan # curito # Minang
Baca Juga Informasi Terbaru MinangSatu di Google News
-
DEK KATO-KATO
-
SASAMPIK-SAMPIK BALAI ANAK RAJO LALU JUO
-
MADA
-
Maminteh Ka Ulu, Mangaja Ka Balakang
-
Maminteh Ka Ulu, Mangaja Ka Balakang
-
Permainan Anak Tradisional Minangkabau
-
NENEK NURIYAH MENDAPAT BANTUAN MODAL USAHA DARI MENSOS RI
-
Bulan Mei Dan Pers Kita, Catatan Hendry Ch Bangun
-
MEMPERKUAT PENGAJARAN BAHASA DAN KEARIFAN LOKAL MELALUI LAGU DAERAH
-
MENYINGKAP KEGIATAN HLUN Ke- 27 TAHUN DI KABUPATEN DHARMASRAYA, Wahudin Terima Bantuan Modal Usaha Dari Menteri Sosial