- Selasa, 11 Februari 2025
Peribahaso Minang Dalam Perspektif Islam: Baraja Dari Surek Ar-Ra’d Ayat 11

Peribahaso Minang dalam Perspektif Islam: Baraja dari Surek Ar-Ra’d Ayat 11
Oleh: Andika Putra Wardana
(Mahasiswa Sastra Minangkabau, Universitas Andalas)
Peribahaso Minangkabau indak hanyo sakadar ungkapan kabijaksanaan laluhua, tatapi juo untuak mancarminkan filosofi hiduik nan salaraih samo ajaran agamo Islam. Salah satu peribahasonyo nan acok diparbincangkan iolah "Taimpik nak di ateh, takuruang nak di lua", nan ditarjemahan dalam bahaso Indonesia bararti "terhimpit ingin di atas, terkurung ingin di luar." Peribahaso ko kadang disalahartian sabagai gambaran sipaik negatif kayak kaserakahan atau kaindakpuehan tahadok kaadaan.
Tapi, jikok ditelusuri bana labiah dalam, peribahaso ko justru maajaan kito tantang samangaik juang jo optimisme dalam maadokan rintangan kahidupan. Ajaran dalam peribahaso ko sajalan samo firman Allah dalam Surek Ar-Ra’d ayat 11:
"Sesungguhnya Allah tidak akan mengubah keadaan suatu kaum sebelum mereka mengubah keadaan diri mereka sendiri." (QS. Ar-Ra’d: 11). Ayaik iko manegasan kalau parubahan nasib urang atau sabuah kalompoak bagantuang pado usaho inyo surang. Oleh karano itu, peribahaso Minangkabau iko bukan hanyo sakadar ungkapan tradisional, tatapi juo marupokan sabuah padoman hiduik nan mandukuang nilai-nilai Islam.
Dalam kahidupan, satiok urang pasti maadokan banyak kasulitan, baiak dalam ekonomi, pendidikan, ataupun sosial. Tapi, Islam indak parnah maajaan umaiknyo untuak manyerah pado kaadaan. Sabaliaknyo, Islam mandoroang satiok individu untuak taruih barusaho jo mancari solusi dari satiok parmasalahan nan diadokan..
Jikok ado urang nan barado dalam kondisi taimpik (taimpik), inyo aruih barusaho untua naiak ka posisi nan labiah elok (nak di ateh). Jikok ado urang maraso takuruang dalam katerbatasan (takuruang), inyo aruih mancari jalan kalua (nak di lua). Peribahaso iko sajalan jo hadits Rasulullah SAW nan babunyi:
"Berusahalah untuk mendapatkan apa yang bermanfaat bagimu, mintalah pertolongan kepada Allah, dan janganlah merasa lemah." (HR. Muslim)
Hadis iko mampakuek gagasan kalau kito itu aruih punyo tekad untuak kalua dari kondisi sulik dangan usaho jo doa.
Masyarakaik Minangkabau alah sajak lamo manunjuakan samangaik dalam budayo marantau. Inyo indak hanyo pasrah jo keadaan, tatapi salalu mancari paluang baru untuak maningkekan taraf hiduik. Ikolah salah satu contoh nyato dari penerapan nilai peribahaso "Taimpik nak di ateh, takuruang nak di lua" dalam kahidupan sahari-hari.
Kaselarasan samo Surek Ar-Ra’d Ayat 11
Surek Ar-Ra’d ayaik 11 manganduang prinsip utamo yoitu parubahan nasib urang bagantuang pado usaho manusia itu surang. Allah indak akan mangubah kaadaan urang atau sabuah kaum jikok inyo surang indak barusaho untuak malakuan parubahan dalam dirinyo. Dalam konteks Minangkabau, filosofi iko dapek diliek dalam barbagai aspek kahidupan, saperti:
1. Dalam Pendidikan: Urang nan maraso kurang dalam ilmunyo aruih barusaho baraja labiah giek. Jikok inyo hanyo pasrah tanpa dangan ndak malakuan usaho, mako kaindak ado parubahan nan tajadi.
2. Dalam Ekonomi: Urang nan hiduik dalam katerbatasan ekonomi aruih barusaho bakarajo labiah kareh jo mancari paluang usaho. Jikok Inyo hanyo mangaluah, tapi indak malakuan usaho nan nyato. Kahidupannyo pasti akan tatap sulik.
3. Dalam Sosial: Jikok urang maraso takekang dek lingkuangan nan indak mandukuang, Inyo aruih mancari jalan untuak bakambang, baiak lewatinteraksi sosial nan lebih lueh maupun dangan maningkekan katerampilannyo.
Sadolahnyo manunjuakan kalau ajaran Islam jo nilai-nilai dalam budayo Minangkabau punyo kasamaan dalam manakankan pantiangnyo usaho jo karajo kareh.
Salah satu kasalahpahaman ka peribahaso iko adolah anggapan kalau inyo mancarminkan sipaik sarakah atau indak pueh dangan kaadaan. Tapi, jikok dipahami bana, peribahaso iko indak maajaan karakusan, malainkan samangaik untuak taruih mamparbaiki diri. Islam maajaan kalau mancari kahidupan nan labiah elok iolah suatu hal nan dianjurkan, salamo dilakukan jo caro nan halal jo indak marugian urang lain. Rasulullah SAW bersabda, "Sebaik-baik harta adalah harta yang dimiliki oleh orang saleh." (HR. Ahmad). Hadis iko manunjuakan kalau punyo kainginan untuak hiduik labiak baiak bukanlah hal nan salah, asalkan dilakukan jo cara nan batua sarato indak malanggar syariat.
Dalam kahidupan sahari-hari, banyak urang nan mungkin maraso taimpik dek kondisi ekonomi, pendidikan, atau kaadaan sosial. Tapi paralu diingek, untuak mancari kahidupan nan lebih elok, manusia aruih tatap manjunjuang tinggi moralitas jo etika. Islam malarang umaiknyo untuak manggunoan caro-caro nan indak halal, kayak korupsi, manipu, atau maambiak hak urang lain. Nilai-nilai nan takanduang dalam peribahaso "Taimpik nak di ateh, takuruang nak di lua" tatap diparaluan dalam kahidupan modern. Babarapo caro manerapkannyo dalam kahidupan sahari-hari antaro lain:
>>Maningkekan Pendidikan
Pendidikan adolah kunci utamo untuak kalua dari katapuruakan. Urang nan punyo pendidikan nan elok punyo peluang labiah gadang untuak mandapekan kehidupan nan labiah elok.
>>Bakarajo kareh
Banyak urang nan sukses karano Inyo punyo tekad nan kuek jo indak mudah manyerah. Inyo paham kalau parubahan hanyo bisa tajadi kalau Inyo barusaho.
>>Barinovasi jo Baradaptasi
Dunia taruih bakambang, untuak urang nan pandai barinovasi jo beradaptasi samo perubahan akan punyo paluang labiah gadang untuak sukses.
Peribahaso Taimpik nak di ateh, takuruang nak di lua manganduang filosofi hiduik nan sangaik dalam jo sajalan samo ajaran Islam, khususnyo dalam Surek Ar-Ra’d ayaik11. Islam mangajarkan kalau satiok urang batanggung jawab ataih parubahan dirinyo surang. Dangan mamahami makna asli peribahaso iko, kito bisa manjadikannyo sabagai motivasi untuak taruih bakambang jo indak manyarah pado kaadaan, sambia tatap bapegang taguah pado ajaran Islam.
Editor : melatisan
Tag :#Minangkabau #Bahaso
Baca Juga Informasi Terbaru MinangSatu di Google News
Ingin Mendapatkan Update Berita Terkini, Ayu Bergabung di Channel Minangsatu.com
-
SIGINYANG SALUANG PAUH: MENJAGA WARISAN BUDAYA MINANGKABAU DI KOTA PADANG
-
GALA: GELAR ADAT YANG MENJADI IDENTITAS MASYARAKAT MINANGKABAU
-
PERAN IBU DAN MAMAK DALAM KELUARGA MINANGKABAU: MENGAPA AYAH HANYA TAMU?
-
SISTEM KEKERABATAN MATRILINEAL MINANGKABAU: MENGAPA LAKI-LAKI MENJADI PILAR KOMUNIKASI ANTAR SUKU?
-
PERAN HARIMAU NAN SALAPAN DALAM PERANG PADRI: KONFLIK YANG MENGUBAH MINANGKABAU
-
SAWAHLUNTO KOTA LAYAK ANAK DAN PENDAPATAN DAERAH
-
MEROSOTNYA KEPERCAYAAN PUBLIK TERHADAP POLRI: ANTARA "KEBAPERAN" DAN REFORMASI YANG DIPERLUKAN
-
TRADISI MAANTA PABUKOAN KE RUMAH MINTUO DI PESISIR SELATAN: WARISAN BUDAYA RAMADAN MINANGKABAU
-
TRADISI PACU KUDO: AJANG SILATURAHMI DAN TRADISI BERKUDA DI PAYAKUMBUH
-
MERAJUT KEBERSAMAAN DALAM KERAGAMAN: REFLEKSI DARI TADARUS PUISI & PAMERAN PUISI EKSPERIMENTAL