HOME LANGKAN CARITO

  • Jumat, 15 Maret 2019

Paku

Carito
Carito

Paku (diplazium esculentum)

Oleh Bahren

Kaluak Paku

Kacang Balimbiang

Anak di pangku

Kamanakan di bimbiang

 

Pantun adaik tu mungkin alah acok kito mandanganyo. Tapi kiniko Mak Anan ka babagi curito sangenek tantang pantun adaik tu. Aratinyo bana curito ko Mak Anan sampaikan kabakeh kito nan basamo untuak ka tambah-tambah ilimu jo pangatahuan sajo. Curito tantang paku ko paratamo sakali Mak Anan danga kutiko Mak Katik sadang manyurah pantun ko di adopan mahasiswa liau. Sangaik rinci jo barasiah Mak katik manyuruah kutiko itu.

Kato liau paku atau dalam bahaso latin atau ilimu biologi nyo disabuik jo sabutan diplazium esculentum tamasuak ka dalam jinih tinaman katagori sayua. Mungkin ateh dasar iko pulo lah agaknyo urang awak sangaik suko mambuek gulai paku ka kawan gulai cubadak untuak kasamba lontong. Ado juo sabagian daerah di nagari kito ko manjadian paku untuak ka randang, randang paku nomonyo. Randang paku ko bisa kito caliak jo rasoan kutiko alek pakawinan dunsanak kito di daerah Pasaman. Paku nan tamasuak sayua ko hanyo paku diplazium esculentum, nan lain indak masuak katagori sayua, bitu bana Mak Katik manjalehan. Sabagai contoh paku rasam, paku ikua kudo, paku kawat dan banyak lai nan lain.

Tapi, salain dari pado ka untuak sayua sungguah paku ko banyak manfaat jo gunonyo lanjuik Mak Katik,  Bahkan kalau namuah lah anak mahasiswa ko mambaco dan mancari di gogel paliang tidak dari nan mamak baco satidak nyo ado 23 mampaat jo kasiat paku ko untuk kasihatan. Diantaro manfaat itu amak sabuik an agak tigo ka kalian, nan paratamo paku ko tinggi seratnyo atau tinggi zat serat dalam sayua paku ko, nan ka duo paku ko bisa manjadi ubek anti stress jo depresi dan katigo paku ko juo bamanfaat untuk maningkek an kacerdasan utak.

Dari balakang maanggek tangan si Roza salah surang mahasiswa Mak Katik.

A… yo … a nan kabatanyoan ka Mamak? Nakan? Sabuikanlah?. Tarimokasi Mak, nyo biko mah mak, Oja nio batanyo ka mamak. Tantang pantun  adaik tadi

A bana makna nan takanduang dalam pilosopi kaluak paku tu Mak?.

O iyo… lah talalu jauh wak bacurito sahinggo apo nan kadijalehkan jadi tatingga. Jadi Nakan mamak, sungguah urang gaek-gaek wak dulu dalam mancari sesuatu ko kan baguru pado alam. Tapi alah wak bahas minggu patang urang Minang ko manjadikan alam takambang jadi guru.

Baraja dari alam ko, a nan dapek kito palajari dari kato-kato kaluak paku di barih partamo pantun adaik tu. Jikok nakan mancaliak batang paku nan masih mudo matah, atau nan alun rangkah daunnyo. Iyo mak lai pernah awak mancaliaknyo. Kutiko paku ko masih mudo, mako batang paku ko indak rubahnyo takah ulek laka. Baguluang tantang pucuak nyo kan baitu? Iyo mak. Jawek si Roza. Aratinyo bana dari batang paku awak bisa baraja bahwa bagian nan kareh dari batang paku ko ba fungsi untuk malindungi bagian nan lunak. Baitu juo agaknyo manusia ko, bagian di antaro sanak keluarga nan lai agak badagiang jo bapitih alah saharusnyo mamparatian sanak sudaronyo nan iduik bak canto angok-angok baung atau bacando karakok tumbuah di batu iduik sagan mati tak namuah.

Salain itu. Nan kareh di siko bisa juo diaratian bahwa urang nan santiang dan mampunyoi kakuatan, indak manjua jo manakuik-nakuiki karajo nyo. Saharusnyo mereka ko lah nan kajadi tampek batanyo jo balinduang dek sanak kaluarganyo. Kiro-kiro inggan itu lai jaleh dek Nakan Mamak tu sambuang mak Katik.

Untuka samantaro lai mak.

Jadi inti e bana, indak sio-sio jo indak asa sajo niniak kito daulu mambuek parumpamoan doh yo mak.

Iyo…batua itu kato Mak Katik. Makonyo pantun itu masuak ka kalompok pantun adaik indak pantun kabanyakan. Kok dialiah jo di tuka kan bisa sajo bunyi pantun nyo tu. Asa bunyi nyo samo kan bisa dikatoan pantun. Sabagai contoh

Tabuak saku

Pitih jatuah badariang

Anak dibantu

Kamanakan dibimbing

Sabagai pantun kan indak ado nan salah jo pantun mamak di ateh tu doh, sacaro bunyi jo rima nyo samo jo pantun nan partama, tapi dari sisi pilosopi dan makna nan takanduang di pantun tu yo agak payah kito manyurahnyo nakan. Makonyo babarapo pantun adaik tu indak diubah jo diganti dek urang doh Nakan. Jadi inggo iko dulu kito bacarito tantang pantun, kok lai sihaik badan sanang dikiro-kiro minggu muko kito basuo baliak. Manyurah nan lain kito lai.

Jadih mak jawek mahasiswa liau sarentak. Jadi dunsanak ka sadoe itu nan Mak Anan danga curito jo surah tantang paku dari Mak Katik. Inggo iko dulu, bibilo e kito sambuang.   

 

(Bahren, Dosen Sastra Minangkabau FIB Unand)


Wartawan : Bahren
Editor : T E

Tag :Carito Minang #Bahaso Minangkabau

Baca Juga Informasi Terbaru MinangSatu di Google News