HOME LANGKAN CARITO

  • Senin, 18 Maret 2019

Kacang Balimbiang (Psophocarpus Tetragonolobus (L) D.C)

Carito
Carito

Bahren

 

Kaluak Paku Kacang Balimbing

Tampuruang lenggang lenggokkan

Baok Manurun ka saruaso

Anak dipangku kamanakan dibimbiang

Urang kampuang dipatenggangkan

Tenggang nagari jan binaso

 

Itulah sabananyo bantuak nan lengkap dari pantun adaik nan Mak Anan caritoan tigo hari nan lampau. Jikok tigo ari nan lampau Mak Anan mancaritoan surah dari Mak Katik tantangan paku. Pagi ko sadang duduak-duduak santai di palanta muko rumah Mak Anan ka malanjuik kan surah pantun adaik itu. Masih tagantuang dan alun langkok surah tu kalau nan disurah hanyo tinaman paku, samantarao di pantun adaik tu ado pulo tasabuik tinaman kacang balimbiang.

Baa lo kiro-kiro surah kacang balimbiang tu mak? Kato si Alan nan alah dari tadi duduak basamo jo Mak Anan sambia makan goreang pisang langkok jo katan sarato kopi kadam. Jikok itu nan Ang tanyoan lan. Ambek cah dih, den ansua duduak den ka tapi ko dulu a. Bia bisa den manyanda. Awak lah gaek ko pinggang yo lah mulai sakik-sakik Lan. Jadih mak, jo saba ambo manunggu.

Jadi biko mah Lan. Ado pun surah dari kacang balimbiang ko, sasuai jo nan parnah den danga wakatu tu dari Mak datuak Kayo. Kacang balimbiang atau dalam bahaso latin e dinamoan (Psophocarpus tetragonolobus (L) D.C) ko Mak Anan dapek dari kawan Mamak,  Ajo Em nan manjadi guru biologi di kampuih Unand Limau Manih Lan. Tanyato payah lo mancari namo latin e ko Lan. Dalam Bahaso Indonesia kacang ko biaso disabuik jo namo kecipir, di babarapo daerah jo tampaik lain ado nan manyabuik nyo jo kacang boto, cicipir, atau kacang kumbotor Intinyo bana di banyak daerah di nagari kito ko babagai-bagai urang manyabuik nyo.

Nan manjadi padoman dek niniak kito daulu manga kok kacang ko dijadian sabagai bagian dari pantun adaik tu adolah manfaat dan guno kacang balimbiang ko nan sangaik banyak. Sahinggo anak jo kamanakan urang Minang ko diharokkan manjadi kacang balimbiang ko lah sipaiknyo sajak ketek. Kacang balimbiang mudo banyak digunokan dek urang untuak ka sayua. Untuak urang-urang nan paralu makanan tinggi protein dan randah kalori kacang balimbiang ko ciek di antaro banyak sayua nan ado. Dalam sabuah penelitian nan parnah mamak baco Lan. Satiok sa ons kacang balimbiang ko manganduang 49 kalori. Alun lai pitamin jo mineral nan dikanduang e dek kacang balimbiang ko Lan. Pitamin nan paliang banyak adolah pitamin A. Nan sangaik baguno untuak kasehatan kulik.

Salain, itu kacang balimbiang ko dek inyo tamasuak tumbuhan nan marambat jo manjelo-jelo kian kamari, iyo paralu di paratian Lan. Baitu pulo kieh nyo taradok anak kamanakan urang Minang nan dilanjuik an dari pantun adaik di ateh, Anak di pangku kamanakan dibimbiang. Anak ko di paratian dengan kieh dipangku, di pangku anak jo harato pancarian ayah nyo. Samantarao kamanakan ko dibimbiang, dibimbiang jo harato pusako dek mamaknyo. Kalau anak jo kamanakan ko indak diparatian sagalo bantuak kaparaluannyo, inyo akan manuruik an gadang hati jo pargaulannyo di lua. Makonyo banyak anak-anak ko nan mancari tampek bapangku jo tampek babimbiang ka nan lain, sahinggo tajadilah pergaulan bebas kato urang kini.

Panyababnyo tak lain tak bukan karano pungsi jo peran laki-laki dalam keluarga tu, baiak inyo sabagai ayah untuak anak-anak nyo maupun sabagai mamak untuak kamanakannyo. Nan pancarian lah habih dibalian ka bete dek ayah, nan pusako lah banyak nan dijua dek mamak itu nan banyak tajadi kini Lan.

Kumbali kito ka kacang balimbiang. Umpamo jo kieh nan dibari dek niniak kito dalam pantun itu. Kok lai nio mandapek buah nan banyak sarato rancak tugakan lah kacang ko di tampek nan subur jo kalindungan sarato agiah junjuangan nan elok. Kok indak baniek mandapek hasia nan rancak pabiakan sajo dima nyo nak ka tumbuah, nio tumbuah di sama-samak atau dianyuik an dek ayia gadang. Arati nyo bana dima tampek tumbuah jo baa caro maurus itu nan paliang penting dalam hidup jo kehidupan ko Lan. Surang anak, nan gadang jo tumbuah dalam keluarga yang ugamo dan pendidikannyo rancak, mako Insya Allah akan rancak lah anak tu lakik gadang, tapi kalau anak lah iduik jauah dari agamo jo pendidikan baa lo awak kamaharok generasi yang rancak.

Jadi, indak sio-sio agaknyo niniak awak dulu magiah keih kato sampai ka generasi salanjuiknyo untuak ka dijadikan padoman jo pagangan. Kini nan manjadi urusan kito basamo Lan, baa sacaro basamo-samo pulo kito baliak ma ajakan ka anak-anak kito tantang kieh kato bayang ko sahinggo anak-anak generasi ang ko Lan, mangarati juo andak nyo jo kieh, alun  takilek lah takalam tu. Indak main antam karomo se doh Lan. Inggo iko dulu, lan dek Mak Anan ado pulo karajo lain nan ka mamak kakok. Bilo-bilo e wak sambuang baliak lan.

(Bahren, Dosen Sastra Minangkabau FIB Unand)


Wartawan : Bahren
Editor : T E

Tag :caritoMinang #Bahaso Minangkabau

Baca Juga Informasi Terbaru MinangSatu di Google News

Ingin Mendapatkan Update Berita Terkini, Ayu Bergabung di Channel Minangsatu.com