HOME LANGKAN TAMBO

  • Selasa, 4 Februari 2025

Alat Musik Pupuik Tanduak: Suara Alam Dari Minangkabau

Alat Musik Pupuik Tanduak: Suara Alam dari Minangkabau

Oleh: Andika Putra Wardana

Di tangah gamuruah era modern, masyarakaik Minangkabau di Sumatera Barat masih setia marawat warisan budayonyo. Salah cieknyo iolah 'Pupuik Tanduak", alaik musik tradisional nan suaronyo mangayun syahdu, manyatu Samo gamariciak batang aia jo dasau angin di lereang Bukik Barisan. Alaik ko bukan sakadar panghasil melodi, tatapi juo sebagai simbol kaarifan lokal nan maajaan manusia untuak harmonis samo alam.

Pupuik Tanduak tabuek dari bahan-bahan alam nan sadarhana yaitu: tanduak kabau jo bilah bambu. Tanduak kabau dipiliah karano kakuatan jo lakuakannyo nan khas. Satalah dibarasiahan, ujuang tanduak nan runciang dipotoang untuak dijadikan coroang tiup. Di bagian pangkalnyo, ditempelan  bilah bambu nan tipih sabagai saruak nan bagetar pas ditiup, nan manghasilan suaro nyariang banada tunggal.

Proses pambuatannyo saraik makna. "Mambuek Pupuik Tanduak ndak bisa asal jedoh. Ado tata caro adaik nan haruih dihormati, mulai dari memiliah tanduak sampai proses pangariangan," kecek Datuak Malintang, saurang parajin dari Kabupaten Tanah Datar. Bagi masyarakaik Minangkabau, kabau bukan hanyo hewan taranak, malainkan bagian dari identitas budayonyo. Satiok lakuakk tanduak dianggok manyimpan raso jo pareso, filosofi hiduik nan mengadepankan kabijaksanaan.

Pupuik Tanduak kerap mairiangi momen-momen sakral. Dalam upacaro batagak pangulu, tiupannyo manandoi dimulainyo prosesinyo. Bagitu pulo dalam parnikahan, suaronyo nan lantang diyakini mausia roh jahek jo mambaok kaberkahan. Alaik ko juo dipakai pas mambangkik batang tarandam, ritual manyanbuik musim tanam, sabagai bantuak syukur kapado alam.

Walaupun hanyo manghasilan ciek nada, kakuatan Pupuik Tanduak talatak pado intensitasnyo. Suaronyo nan bagema sampai ka bukik-bukik jauah parnah manjadi sarano komunikasi antarkampuang. "Dulu, sabalum ado pengareh suaro, wargo manggunoan pupuik tanduak untuak maagiah tando bahayo atau mangundang rapek," carito Nur Asiah, seniman tradisi asa Agam.

Bagi  masyarakaik Minangkabau, Pupuik Tanduak iolah caminan prinsip hiduik nan bajanjang naik, batanggo turun. Bantuaknyo nan sadarhano maajaan kalau kabersahajaan bukanlah kalemahan, malainkan kakuatan. Nado tunggalnyo maingekan kalau dalam karagaman, kasatuan tatap perlu untuk dijago.

Alaik ko juo manghubuangan arek manusia samo alam. Bahan bakunyo diambiak dari hewan jo tumbuahan nan alah mati, manunjuakan  sikap indak mubazir dari nilai utamo adaik Minangkabau. "Kito Indak maambiak tanduak dari kabau iduik. Iko marupokan bantuak  panghormatan," kecek Datuak Malintang.

Sayangnyo, Pupuik Tanduak kini mulai takikih dek zaman. Ganerasi mudo labiah tatarik pado alaik musik modern, samantaro parajinnyo samakin langka. Di Kabupaten Lima Puluh Kota, hanyo tasiso tigo pangrajin nan masih aktif. "Ambo baraja mambuek Pupuik Tanduak dari ayah, tapi anak-anak ambo memiliah untuak karajo di kota," keluh Arifin, salah satu perajin senior.

Tapi, harapan masih ado. Pamerintah satempat jo komunitas adaik mulai malakuan pelestarian lewat festival budayo jo workshop di sakolah. Pado 2023, Pupuik Tanduak bahkan ditampilan dalam pambukakan MTQ Nasional di Padang, mambuktikan kalau suaronya masih dipagunoan di zaman kini.

Pupuik Tanduak bukan hanyo sakadar alaik musik. Inyo iolah suaro alam Minangkabau nan babisiak tantang sajarah, spiritualitas, jo kearifan ekologis. Malestariannyo bararti manjago identitaih sabuah bangso nan tarancam pudar. Kayak bunyinyo nan manggema jauah, warisan Iko paralu ditaruihan ka generasi barikuiknyo, agar indak hilang ditalan zaman, tatap hiduik sabagai napas kabudayaan nan abadi.


Wartawan : Andika Putra Wardana
Editor : melatisan

Tag :#Budaya #Minangkabau

Baca Juga Informasi Terbaru MinangSatu di Google News

Ingin Mendapatkan Update Berita Terkini, Ayu Bergabung di Channel Minangsatu.com