HOME LANGKAN KATO

  • Rabu, 25 Agustus 2021

SUMBANG DUO BALEH (BAGIAN I)

Carito
Carito

SUMBANG DUA BALEH

(BAGIAN 1)

Oleh: RONA ALMOS*

 

Dalam iduik bamasyarakaik di Minangkabau, padusi Minangkabau marupokan panutan bagi kaumnyo. Dek karano itu, ado aturan-aturan nan arus diikuti supaya indak tajadi sumbang dalam baparilaku , bagaua sarato bapakaian. Sumbang adolah parilaku manyimpang atau jangga.

Utuak maatua parilaku nan manyimpan tu, mako dibueklah katantuan nan banamo sumbang duo baleh. Sumbang duo baleh adolah paraturan adaik Minangkabau nan barisi tantang nilai sopan santun sarato tata krama. Namun dalam kasampatan kali ko,˜ di jalehan dulu anam sumang dari duo baleh sumbang nan ado. Anam sumbang tu nan indak buliah dikarajoan dek padusi Minangkabau adolah

1. Sumbang Duduak (sumbang katiko duduak)

Manuruik adaik kabiasoan Minangkabau surang padusi duduak nan paliang pantas dan rancak tu iolah duduak basimpuah. Indak buliah basilo. Duduak basilo hanyo buliah dikarojoan dek laki-laki. Selain itu katiko sadang duduak indak buliah managakan kaki ataupun maangkek kaki. Jikok duduak di ateh kurisi paopun arus rapek. Baitu juo katiko bagonceng di ateh onda, indak buliah duduak mangangkang tapi harusnyo duduak manyampiang. 

2. Sumbang Tagak (sumbang katiko tagak)

Katiko sadang tagak pun padusi Minangkabau diatur. Padusi Minangkabau indak buliah tagak di tapi jalan, indak buliah tagak pinggang. Salain itu indak buliah tagak dimuko pintu ataupun di muko janjang. Nan paling jadi paratian adolah indak buliah tagak duo jo laki-laki kaculi muhrimnyo.

3. Sumbang Bajalan (sumbang katiko bajalan)

Katiko bajalan indak buliah jalan surang. Arus ado nan mangawani. Indak buliah jalan tasasak apolai mandongkak. Dan katiko bajalan jo dunsanak laki-laki, padusi Minangkabau diajaan bajalan di balakang laki-laki tu. Dan katiko bajalan jo kawan samo gadang jan sampai taalang jalan kawan. Katiko bajalan dapek diumpamokan bahwa samuik tapijak indak mati, alu tataruang patah tigo.

4. Sumbang Bakato (sumbang dalam bakato-kato)

 Dalam bakato haruslah tau jo sapoan satun jo punyo tujuan. Katiko bakato harus tau raso jo pareso. Aratinyo apo nan kadikarajoan sarato apo nan kadikatoan jan sampai manyinguang parasaan urang lain. Rasoan kadiri awak surang pareso jo pikiran baru bakato supayo indak tindak timbua pasalisiahan. Salain itu dilarang juo untuak indak mamotong pambicaraan urang, dangaan urang mangecek dulu sampai salasai  sarato indak buliah bakato talalu girang.

5. Sumbang Caliak (sumbang dalam mancaliak)

Katiko surang padusi Minangkabau alah gadih, dilarang untuak manatap laki-laki nan bukan muhrimnyo. Inyo harus manunduakan pandangannyo sarato manjago pandanganyo. Salain itu katiko ado tamu dating ka rumah, jan acok-acok mancaliak jam. Apobilo seseorang ado tamu dan tuan rumah acok mancaliak jam mako itu aratinyo tuan rumah mausia tamu tu. Salain itu nan patuik diingek ilah indak buliah mamatuik diri surang.

6. Sumbang Makan (sumbang katiko makan)

Katiko makanpun ado nan harus di paratian dek padusi Minangkabau. Katiko makan, makalah sacukuiknyo, indak buliah bakalabiahan, indak buliah tasasak. Nan sangaik diparatian iolah makan indak buliah sambia tagak apo lai makan sambia bajalan. Salain itu katiko makan dilarang bana makan babunyi atau acok disabuik mancapak. Hal lain nan arus di parataian iolah katiko sadang makan indak buliah sambia mangecek. 

*Dosesn Satra Minangkabau, Mahasiswa S3 IKB UNP


Wartawan : RONA ALMOS
Editor : bahren

Tag :#Langkan #Carito #Minang #Kato

Baca Juga Informasi Terbaru MinangSatu di Google News

Ingin Mendapatkan Update Berita Terkini, Ayu Bergabung di Channel Minangsatu.com