HOME LANGKAN CARITO

  • Minggu, 20 Oktober 2019

Anak Oteh

Carito
Carito

Anak Oteh

Oleh : Hamza Afra Joneidi*

 

            Rimbo iolah tampek mancari hiduik dek urang Minang kadang-kadang. Sarupo mancari kayu baka, paga rumah, tiang rumah, sampai untuak ubek jikok ado urang nan damam. Sungai sarupo itu pulo, tampek mancari lauak sarato tampek maambiek aie kalau sumua sadang kariang. Bacarito tantang sungai maingekkan samo parangai anak-anak nan suko bamain ka situ. Kok pai mandi-mandi, manciang ikan, mamanah ikan, sampai manangkok buruang sakalipun.

            Pangkijang iolah nagari tuo ketek nan ado di dakek Koto Gadang. Kini tampek tu lah manjadi nagari baru nan cukuik tanamo di Sumpur Kudus. Pangkijang ko lataknyo dakek ka sungai nan acok di sabauik dek rang Pangkijang jo  Batang Sariua, sakaligus dekek pulo ka “Anak Sungai”.  Anak sungai ko iolah batang aie ketek nan baleba duo meter atau tigo meter sampai ka subarangnyo. Mato aienyo barasa jak di gunuang atau bukik nan ado di daerah tu, sarato tadapek di tangah rimbo nan bamuaro di  Batang Sariua.

Anak-anak Pangkijang iolah anak-anak nan lah acok pulang baliak samo  Batang Sariua jo anak sungai tu. Caronyo bamain sarato baraja salain sakolah samo ka surau, iolah pai mandi-mandi samo kawan, manciang ikan, cari paku, cari buruang sarato banyak lah nan lainnyo.

            Di daerah Pangkijang ko ado pulo kapicayoan nan maajaan anak-anak tu untuak elok-elok katiko sadang barado di anak sungai jo  Batang Sariua. Kapicayoan tu iolah kapado adonyo “Anak Oteh”. Anak oteh iolah anak-anak nan hampia sarupo samo urang unian, tapi badan anak oteh ko labiah ketek sarupo anak barumua tujuah atau dalapan tahun. Anak oteh ko hiduik di dakek anak sungai, tarutamo nan dakek bana samo bukik-bukik barimbo gadang. Anak oteh ko indak ado mamakai baju, sarawa, cuma mamakai kain salaweh talapak tangan untuak manutuik kamaluannyo. Anak Oteh indak samo sarupo urang biaso, karano tamasuak payah untuak malieknyo. Konon caritonyo, hanyo anak-anak nan barani sajo nan bisa mancaliak anak oteh tu.

            Katiko tahun 1980-an urang-urang masih saketek nan tingga di Pangkijang tu. Nan tingga tu hanyo limo baleh keluarga dalam tigo baleh rumah. Duo di antaronyo, sanak talidarah jadi hiduik di ciek rumah. Namo apak kaluarga tu iolah Sitam Gadang, bininyo banamo Pidoriah, anaknyo ado duo banamo Jang Mal samo Jang Bangka. Kaduo anak-anak ko  iolah saudaro nan akrab dalam bamainnyo. Tantulah anak-anak ko tamasuak nan tau samo anak sungai jo  Batang Sariua nan ado dakek Pangkijang tu.

            Katiko hari akad paginyo, matohari mancaliakkan bantuaknyo jak di barat, tapeknyo di balakang Bukik Batu Palampe nan Sairiang samo Bukik Tanggaluang. Pagi tu, manandoan ka urang Pangkijang modenyo siang beko ka jadi hari nan rancak untuak pai manangkok buruang sarato pai mamanciang ka anak sungai. Karano aianyo kan janiah sarupo aia mato. Jagolah duo kakak baradiak tu jak dilaloknyo, untuak siap-siap pai ka anak sungai nan barasa jak di pusek Ngalau Abu. Sajalan manuju tampek tabiknyo matohari. Namo anak sungai tu iolah “Anak Sungai Ngadodok”.

            Muaro Anak Sungai Ngadodok ko iolah di  Batang Sariua dakek Pangkijang tu, labiah tapeknyo di sabalah kanan lubuak kelok. Jarak Pangkijang ka muaro anak sungai ko hanyo sapuluah minik sajo. Tapi kakak baradiak ko, pai manangkok buruang indak ka muaro, tapi ka tangah rimbo nan ado dakek Bukik Batu Palampeh satangah jalan manjalang ka Ngalau Abu.

            Manangkok buruang nan dilakuan dek kakak baradiak ko indaklah mamikek buruang samo buruang, tapi memikek buruang pakai gatah. Gatah nan dimakasuid iolah gatah nan tabuwek jak di gatah Batang Torok, tu di sangai hinggo hitam mancia, kamudian dicampuan samo gatah putiah nan biaso di takiek dek urang Pangkijang. Sudah tu di kacau kaduonyo. Gatah ko harus lunak sarupo gulo-gulo karet, indak buliah talalu masiak bana.

            Katiko jam dalapan pagi, barangkek lah duo kakak baradiak ko manuju tangah Anak Sungai Nghadodok nan kayo akan macam-macam buruangnyo. Lamonyo jalan ka tangah anak sungai tu labiah kurang sajam bajalan kaki. Salamo kaduonyo bajalan, batang kayu satinggi tigo puluah meter manjadi pangiriang anak-anak tu. Indak cukuik itu sajo, bunyi Ungko, Cigak, sarato Sikoka mambuwek rimbo nan hijau tu sarupo ado di tangah pasa. Kalau dicaliak, sarupo disambuiklah kaduo anak-anak ko.

            Buruang nan ka di gatah tu iolah buruang-buruang nan bisa di makan. Tando buruang tu bisa dimakan iolah jikok kakinyo lai ndak basibak. Makasuik basibak iolah latak kuku kaki buruang tu duo didopan, duo dibalakang. Nan dicari dek kaduo anak-anak ko iolah Buruang Barobah, Buruang Kutilang Ameh, Buruang Sipacah Kunik, Buruang Barabah Gunuang, Sarato Ungge Ijau. Buruang-buruang ko lah nan latak kuku kakinyo tigo di dopan ciek dibalakang. Jadi indak Basibak, bararti buliah untuak di makan.

            Sajam labiah saketek sampailah kaduo anak-anak tu di tangah anak sungai Nghadodok, Kalau diukua hari baru jam sambilan lewek saketek. Berarti ado wakatu tigo satangah jam untuak mamasang gatah ko di pinggia-pinggia anak sungai, karano buruang-buruang tu mulai mandi biasonyo jam satangah satu hinggo jam duo, kudian sakali iolah pado jam satangah limo hinggo satangah anam. Aia dangka nan dimakasuid iolah aia nan layak untuak di jadian tampek mandi dek buruang tu. Jadi dipasanglah gatah tu pado lidi anau. Dek warna abu-abu gatah tadi tu, lidi tadi tu samo sarupo rantiang mati. Jadi ditagakkan malintang lah lidi tu, di tampek nan biaso dijadian tampek mandi dek buruang-buruang nan ado. Kalau buruang tu tagak di lidi tu, pasti kakinyo lakek untuak samantaro, tapi tujuan sabananyo iolah supayo bulunyo malakek pado gatah tu, jadi pastilah buruang tu dapek bekonyo.

            “Lah bara sado pasang gatah jak tadi lai, Ngka?” Tanyo Jangmal.

            “Alah ampek puluh ampek tadi, Da.” Jawek Jangbangka.

            “Alah kayaknyo ma, Ngka. Beko kalau banyak bana, payah lo mambangkik gatahnyo”. Baleh Jangmal.

            “Yo lah, Da. Kalau baitu kalua lah wak dari anak sungai ko lai. Beko nampak lo kito dek buruang-buruang tu”. Ajak Jangbangka ka Jangmal.

            Kalualah kaduonyo jak di anak sungai, pindahlah anak-anak tu ka tampek nan lai aman jak di anak sungai tu. Baranti lah kaduonyo, mamanjek batang kayu gadang. Di ateh batang kayu tu lah, anak-anak ko mananti hinggo buruang-buruang tu siap mandi. Karano kalau baranti di ateh tanah atau dakek samak-samak nan ado, takuiknyo ado kondiak beko nan ka malawan.

            “Uda, beko kalau ado Buruang Sipocah Kunik nan dapek, kito paliharo yo da. Masalahnyo buruang nan di rumah hanyo Kutilang Ameh samo Kutilang Perak se. Jadi beko bisa di tambah macam buruangnyo tu”. Jangbangka mambujuak Uda nyo.

            “Hmm, Ba a rancak yo, Ngka. Kalau Barabah Rimbo se ba a? kan itu biasonyo paliang banyak nan dapek mah”. Baleh Jangmal sambia galak-galak.

            “Jan malawak juo lai, Da. Barabah rimbo tu makannyo banyak, tapi bunyi nyo Cuma ‘Kruu Kruuu Kruu..’ se nyo”. Jawek Jangbangka sambia bunyi-bunyi sarupo Barabah Rimbo.

            Lamonyo mangecek lamo pulo waktu nan habih. Lah jam satangah tigo hari, pai lah anak-anak tu mancaliak gatahnyo kok lai ado buruang nan lakek. Tapi antah dek apo, sungai nan sapanjang tu haniang sahaniang nyo. Indak ado, buruang nan main-main lah siap mandinyo. Lagsuang tabang ka pucuak kayu nan paliang tinggi. Mulailah anak-anak tu mancaliak gatahnyo.

            “Ngka, ko lai dapek buruangnyo aa ,Ngka. Tapi yo Barabah Rimbo nyo. Tapi duo aa Ngka. Kayaknyo buruang ko sapasang lah”. Jangmal maangkek buruang sambia mancaliakkannyo Jangbangka.

            “Udaa, ko lai Sipacah Kunik aa. Bulu masih rancak, Da. Bulu ikua sahalai se yang tangga nyo. Salabiah bulunyo masih rancak, Da. Berarti ko Kito palaharo mah, Da”. Baleh Jangbangka.

            “Jadi lah, Ngka. Barasian gatah nan lakek di kakinyo tu pakai minyak ko aa”. Jawek Jangmal sambia maagiehan minyak.

            Bangkik ka bangkik gatah, lah sampai di tigo puluah gatah nan di pasang kini lah mandapekkan buruang duo puluah tigo ikua. Duo diantaranyo untuak dipaliharo. Ikolah nan mambuwek kisah manggatah buruang jadi sarupo carito hantu. Sampai digatah nan ka tigo puluah ampek, hanyo bulu buruang nan tingga di gatah tu. Gatah nan tigo puluah limo sampai gatah nan ka ampek puluah sarupo itu juo. Hanyo tingga bulu bulu warna kuniang sarato abu-abu di gatah tu.Tadanga lah dek Jangmal indak jauh dari inyo, tapeknyo di gatah nan ka ampek puluh ampek bunyi batu nan di injak sarato digaliakkan. Di suruah lah Jangbangka diam dek jangmal untuak samantaro. Malangkahlah Jangmal, mauntok-untok pai mancigokan apo nan ado di ateh nyo tu.

Katiko Jangmal lah tibo di baliak batu gadang sabalum gatah nan terakhirnyo tu, nampaklah tigo anak-anak ketek indak pakai sarawa dek Jangmal. Rambuik kritiang masiak sarupo indak pernah di basua, kulik hitam coklat dek tanah-tanah lamo nan ndak tangga dari kuliknyo. Nampaklah dek Jangmal tigo anak tu sadang makan buruang matah, Jangmal picayo pasti itu buruang nan hilang di gatah-gatahnyo tadi. Karano Jangmal takajuik mancaliak anak oteh nan di caritoan dek apaknyo tu, ditinggaan lah gatah nan tigo alun di bangkik tu. Kironyo tainjak pulo batu licin dek jangmal, tajatuahnyo.

            “Ondai, Jangbangkaaaa!!!, ado anak oteh, lari jak di nak sungai, tinggaan ajo gatah-gatah tu.” Hariak Jangmal.

            Tasirok darah Jangbangka. Lari lah sajadi-jadinyo Jangbangka manjauah jak di sungai. Sambia tu, Jangmal lah balari tatengkak-tengka pulo. Karano anak oteh tu mandanga, dikajalah Jangmal jo Jangbangka. Walau Anak Oteh tu pendek, tapi larinyo kancang juo. Tapi ciek masalahnyo, Jangbangka jo Jangmal lah balari jauah jak di anak sungai. Anak oteh tu, indak bisa pulo mangaja jauah jak di anak sungai tu, karano masuak rimbo nan manjuah jak anak sungai iolah pantangan dek anak oteh “Kecek apak Jangmal jo Jangbangka”.

           

            *Mahasiswa Sastra Minangkabau FIB Unand


Wartawan : HAMZA AFRA JONEIDI
Editor : bahren

Tag :# Langkan # curito #minang

Baca Juga Informasi Terbaru MinangSatu di Google News

Ingin Mendapatkan Update Berita Terkini, Ayu Bergabung di Channel Minangsatu.com