HOME LANGKAN CARITO

  • Rabu, 13 Maret 2019

Karambia

Carito
Carito

Karambia

Bahren


Mumbang jatuah kalapo jatuah. Itu lah agaknyo pituah nan paliang acok disabuik dek urang tuo-tuo kito daulu kutiko pai baambauan ka tampek-tampek rumah urang kamatian. Pituah mumbang jatuah itu agaknyo ditujuan pabilo anak nan kaciak nan maningga, baitu pun kalau nan alah gaek jo baumua nan maningga mangko pituahnyo akan babunyi kalapo jatuah. Baitu bana Mak Anan manarangkan ka Si Alan parakaro pituah nan ciek tu.Tapi samantang pun baitu, Mak Anan nio mangatoan ka si Alan baso baiak mumbang ataupun kalapo kaduo-duonyo barasa dari batang nan samo iolah batang karambia. Karambia kutiko ketek alun baisi jo baraia mako disabuiklah buahnyo mumbang. Tapi katiko Karambia tu lah gadang dan baisi aia dan cocok digunoan untuak ka gulai urang minang manyabuiknyo jo kalapo. 

Labiah jauah Mak Anan manyurah banyak saketeknyo tantang karambia ko ka Si Alan. Karambia ko Lan bia nak jaleh bana dek Ang saketek kalau dalam bahaso latin e disabuk dek urang jo sabutan Cocos nucifera, malagak lo den senek ka waang a, dalam bahaso Inggirih nyo urang baraik manyabuik e jo coconut. Awak urang minang ko sangaik paralu barajo jo maniru batang karambia ko. Manga dek baitu Mak Anan? Baa dek ka indak dek ang? Apo sajo nan ado di karambia tu sagalo nyo baguno, mulai dari ma nan ka ang tanyo? Den sabuik agak ciek dulu, sasuai jo pituah di ateh mumbang misalnyo walapun ketek alun barisi dan indak bisa di panga-pangakan tetap sajo mumbang ko baguno, cubo ang caliak mumbang dan jatuh tu, di banyak nagari di Minangkabau ko masih digunokan dek urang untuak main puta-puta gasiang dek anak-anak kampuang. Salain tu ado istilah nyo mumbang lupo, biasonyo digunoan dek urang untuak ka ubek dek rang gaek-gaek wak dulu. Kok indak picayo waang tanyo lah ka angku ang si Tuak labiah tu. 
Baa kalau nan ciek lai Mak, sambuang si Alan. Nan ciek lai ma ko? Nan Kalapo tadi makasuik ang ko? Iyo mak, baa lo kalau kalapo tu mak. E alah waang kalapo tu bagian dari karambia nan paliang banyak digunoan dek urang dek ang. Kok ka karandang etek ang nyo cari karambia nan kalapo, karambia nan lah masak samparono. Kok ka mambuek cinduo jo tangguli Mak tuo ang tatek sajo pakai karambia nan kalapo. Baitu bana karambie paguno nyo dek rang minang ko Lan. Tapi mak, baa kalau nan wak kaji kini ko daun, lidih, jo mangga karambia nan lah abih jatuah di hoyak dek angin kancang minggu patang ko mak.

Danga dek ang dih, den surah ciek-ciek, daun karambia katiko masih mudo dipakai dek rang awak untuak ka pambuek katupek, sabana sero rasoe katupek daun karambia apolai kalau dicampua jo tunjang gulai paku. Kito lanjuik ka lidih bakeh pangarek an daun karambia tadi, ang caliak sajo lah bara banyak tukang sate nan ado di Padang ko. Jo a dagiang e diatua jo dicucuak pasti pakai lidih karambia. Kalaupun lidih e dari daun karambia gaek masih juo tapakai dek ang Lan, bara banyak urang mamakai sapu lidih untuak kamanyapu sarok-sarok di sakitaran rumah e.Kok pakaro mangga nan lah kariang dan lah jatuah tu kadisabuik lan, mangga batang karambia tu sampai kini masih dipakai dek rang kampua untuak ka kayu api kutiko mamasak jo batanak. Lain pulo angek garang nyo api dari mangga dahan daun karambia tu dek ang mah Lan.

Salain itu, kok karambia tu dipamudoan, indak manunggu sampai kalapo, iko nan sero bana untuak malapeh auih Lan. Tambah lo kini lah banyak lo pancampua karambia mudo ko, ado nan diagiah asam kapeh dek urang, ado nan dicampua susu jo manisan labah, ado pulo karambia mudo ko nan di capua jo sirup sampai jo aia soda sarato panta. Mandanga carito den ko sajo lah manitiak salero ang Lan. Kito kaji tampuruang dek karambia ko dijadian arang dek urang untuak ka pambaka lauak jo dendeang. Salain itu arang masih digunoan pulo dek urang awak untuak ka arang gosong dek tukang dobi di pasa raya.
Kok tampuruang tu dibarasiahan jo di ampaleh manjadi licin, sayak urang namoan kiniko lah banyak pulo dipakai dek urang ka tampek minum aia kawa, sabana sero minum kopi kawa pakai sayak tu dek ang Lan, kok ndak picayo ang bajalan la hang sasakali ka kampuang den dakek tabek patah tu a. Cubo lah dek ang kawa daun di sinan sambia mangulek goreang pisang rajo langkok jo goreang tempe, tahu dan bakwan.

Kok dikaji nan paliang dianggap indak paguno di karambia ko, samparah atau bakeh ramehan santan. Kan ndak paguno kato urang dek ang doh Lan, kalau ang tau samparah karambia ko saisuak lan sabalun ado super pel jo pambarasiah lantai nan harum-harum kini ko urang mambarasiahan lantai rumah, lantai musajik pakai samparah karambia tu dulu dek ang Lan. Jadi jan salah-salah ang Lan, jadi kok lai ka paguno iduik ang tu Lan, mako hiduiklah cando karambia baguno sadonyo Lan, lai tingaran dek ang tu. Ambek cah mak, ado lo awak mandanga kalau urang sadang berang acok pulo urang ko mangecek e karambia. A lo mukasuik e tu Mak?. Sambia manggauik-gauik kapalo jo santai Mak Anan manjawek, kok itu nan Ang tanyo tigo hari lai ang kamari baliak, kito surah lo nan ciek tu. Jadih mak, awak pai lu mak.     

(Bahren, Dosen Sastra Minangkabau FIB Unand)      


Wartawan : Bahren
Editor : TE

Tag :Carito Minang #Bahaso Minangkabau

Baca Juga Informasi Terbaru MinangSatu di Google News

Ingin Mendapatkan Update Berita Terkini, Ayu Bergabung di Channel Minangsatu.com