HOME LANGKAN KATO

  • Jumat, 8 Oktober 2021

LABIAH

Carito
Carito

Labiah

Oleh: Bahren*

                  Kato labiah, jikok kito caliak kutiko digunokan dalam patatah patitih Minangkabau, satidaknyo ado sakitar limo patatah nan manggunokan kato labiah ko. Apokoh bana papatah nan limo tu, molah kito caliak ciek-ciek. Nan partamo papatah nyo babunyi: “Labiah manusia karano aka, labiah buruang karano sayok”. Dalam papatah nan partamo ko mampacaliakkan kabakeh kito baso kito ko sabagai manusia dibari kalabihan dek Tuhan Allah ta’ala barupo aka sainggo mambuek kito babada jo balabiah dari nan lain. Jo aka nan kito punyo kito bisa mambuek jo mamikiakan apo nan indak tapikia dek mukaluak Tuhan nan lain, baitu bana labiahnyo aka manusia jikok dibandiang jo nan lain, baitu pulo buruang, dek inyo punyo sayok mako bisalah buruang tu tabang jauh sainggo mambuek nyo balabiah pulo dari nan lain.

         Papatah nan kaduo “Kalau pandai bakain panjang, labiah saelok kain saruang. Kok pandai bainduak samang, labiah saelok dunsanak kanduang”. Papatah na kaduo ko mambari pasan tasirek kapado kito kasadonyo, pasan kusus dibarikan kapado kito nan marantau atau bakarajo jo urang lain (manjadi anak buah) jikok kito pandai bainduak samang atau pandai jo bos nan manjadi atasan kito di tampek bakarajo, mako akan labiah elok rasonyo jikok dibandiangkan jo dunsanak, nan kadang-kadang dunsanak ko banyak lo laku jo kurenah nyo, limbak nan dari pado itu alangkah labiah eloknyo jikok kito tatap elok kasadonyo, baik ka indauk samang atau pun ka dunsanak kanduang mako langkok lah nikmat dunia nan dapek dek kito.

Nan katiko “mandapek labiah bak kahilangan. Papatah nan katigo ko tasirek mukasuik jo kieh di dalamnyo, iko diumpamokan ka urang nan kahadirannyo indak diharokkan atau urang-urang nan lah sato pulo nyo dalam sabuah kagiatan malah tambah kacau kegiatan tu dibueknyo, mako nyo kato mandapek nan saharusnyo bamakna ‘memperoleh’ sesuatu yang saharusnyo mambuek kasan bahagia jo sanang hati, malah disambuang jo kato labiah baka kahilang nan aratinyo ado samacam panyasalan dalam keadaan alah mandapek barang sasuatu cako.

Nan kaampek “Malabiahi ancak-ancak, mangurangi sio-sio”. Kato malabiahi ancak-ancak ko aganyo cocok dipakai dek urang-urang na manggaleh, ba’a dek baitu kato ambo, karano acok manjadi buah bibia dek urang kok babalanjo barang nan batimbang bareknyo di timbangan panjua lai pas ukurannyo tapi kutiko ditimbang baliak di rumah kurang jadinyo. Mako dalam hal nan sarupo iko ancak dilabiah kan sajo, bia tadorong awak saketek asa lai indak sio-sio jua balo nan alah awak karajokan tadi.

Nan kalimo “ Labiahkan jago dari lalok, talabiah lalok ilang pikia, labiahkan saba dari pamarah, talabiah marah ilang mulia”. Papatah na kalimo ko iyolah samacam papatah nan barisi sumangaik untuak kito basamo dalam bausaho jo bakarajo. Dalam papatah ko lalok jo jago dibandiang-bandiang kan. Aratinyo bana jikok nio sukses dalam bidang apo sajo mako jago harus di pabanyak atau dilabiahkankarano salagiurang tu jago mako masih ado kamungkinan inyo bisa bakarajo, tapi jikoknyo alah lalok mako lah pasti karajo indak bisa. Papatah tu dilanjikkan jo badiangan antaro marah jo saba. Jiko saba nan banyak mako akan manucullha kemuliaah ateh urang nan saba tu, tapi jikok marah atau bangih sajo nan banyak mako kamuliaan urang tu bisa manjadi ilang dimato rang banyak, dek karano bangih sajo isi paruiknyo.

         Dari limo papatah nan bakaitan jo kato labiah cako, mako ado banyak sakali palajaran nan bisa kito amboak, baik palajaran sabagai diri pribadi, palajaran dalam bagawuo jo urang, sampai palajaran tantang sikap jo kurenah. Sungguah kayo adaik kito jo hal-hal nan sarupo iko, mako alah saeloknyolah kito kumbali mampalajari nilai-nialnan takanduang dalam papatah jo patitih sarato mamangan Minangkabau ko.

 

*Dosen Sastra Minangkabau FIB Unand

 


Wartawan : BAHREN
Editor : bahren

Tag :#LANGKAN #KATO #CARITO # MINANGKABAU

Baca Juga Informasi Terbaru MinangSatu di Google News

Ingin Mendapatkan Update Berita Terkini, Ayu Bergabung di Channel Minangsatu.com