HOME LANGKAN CARITO

  • Selasa, 6 Agustus 2019

Pituah Sidi Rajo 2 (Guno Ilmu Dunie Jo Akhiraik)

Carito
Carito

Pituah Labai Sidi Rajo:

Guno Ilmu Dunie jo Akhiraik

 

Oleh: Yerri Satria Putra

(Dosen Jurusan Sastra Minangkabau)

 

 

Pengantar – Assalammualaikum tuan kasadonyo. Kali kini ko Tuan labai ka bacarito, tantang ilmu dan kautamaannyo. Bak kato uran tuo-tuo kito, tuntuik ilmu sapanjang hayaik, jan manunggu hinggo kiamaik, tuntuikah sugiro katiko sihaik, nak silamaik dunie akhiraik. Buliah kito pegangkan kato nangko, harok anok-anokan hinggo sanjo, jan diliwaikan wakatu sio-sio, bia iduik kito paguno. Tuan Labai baiak pasannyo, tuak anak jo cucu kito, ajaan malah jan talupo, bia salamaik indak sansaro.

 

Mohon maaf pabilo salah, jan dibao umpat jo caci, bao sajo nan bafaedah, buang sadonyo iri jo dengki.

 

Assalamualaikum wahai tolan sahabaik

 

Antaro hayaek gunoan mudo

janlah lalai dek banyak harato

Kalaulah banyak susahnya

Kubur mamanjang dinginlah tibo

 

Iyo hai sudaro tolan sahabaek

Kito ka pindah ka kampung akhiraek

baguru, batanyo janlah liwaek

Antaro mudo hendak mandapaek

 

Sabalun tuo, mudo gunoan

Baguru, batanyo janlah sagan

Janji ka janji, pakan ka pakan

Jan dituruik dayonyo syetan

 

Mato nan jalang mananti buto

Tidolah mungkin putiah bak kaco

Kalaulah rabun sasal nan tiba

Sagadang zarah tido paguno

 

Mata jo lidah hendak gunoan

Demikian pulo gigi garaman

Antaro balum tuo baruban

Sagalo mudoh apo bayangan

 

Labiah pula nan lah diliek

Wakatu mudo tidolah ingaik

Barulah tuo gigi tarangkaik

Baraja fatihah sarik mandapaik

 

Wakatu mudo lidah gunoan

Jan di nanti tangga garaman

Supayo mudah apo bacaan

Carilah guru janlah sagan

 

Dapaik ilmu lidah pasihaek

Antaro balum gigi tarangkaek

Apo dibaca boleh selamat

Tasdik jo baris itu harkat///8/

 

Bacaan salah jan sakali-kali

Larangan Allah surat Nabi

Lidah membaco hendak ingaiki

Tuhan mandanga lagipun benci

 

Larangan Allah jan dilawan

Sekali-kali hendak hentian

Sepanjang suruah hendak karajoan

Sepanjang tagah, dilanggar jan

 

Kebanyakan kini zaman sekarang

Dicobo ka surau dua kali patang

Pai baguru rukun sumbahyang

Dua kali menyebuik kantuak lah datang

 

jikok disuruh membaca fatihah

Dibaconya fatihah Arhamdulillah

Baranti menyuruh inyo malengah

Ka dibaapokan takdir Allah

 

Pai baguru kalau bak itu

Dayo iblih jadilah lalu

Jareknyo lekaik tidolah tahu

Amal dibuaek tantu kaliru

 

Jikok dayo dipaturuian

Baguru batanyo hantilah sagan

Sado nan dapaik lah dipaduoan

Amal dibuat jadi gambaran

 

jikok amalan bak itu

Umpama batanak tido bakayu

Demikian lagi tido batungku

Lembek-mentahnya nasi tak tantu

 

Satangah pula sesal di kawan

Mangatoan buruak untuang bagian

Tapi lai mudo nan dilabiahan

Silat jo gayung tiap-tiap sasaran///9/

 

Hibolah hati bukan kepalang

Mangana untuang cilaka malang

Jikok takdir Tuhan nan manang

Manusia ka narako api nan garang

 

Tolan sahabat hendak pikiean

Pemberi Tuhan jan lupoan

Tubuah anggota nikmae Tuhan

Kepado nan baiak hendak gunoan

 

Kapado nan baiak gunoan lidah

Pembatuakan harap bacaan kalimah

Jan dipakai gunjiang fitnah

Upat jo dengki itu menyampah

 

Adopun lidah gudang bahayo

Kalau tadorong sarik mahelo

Hendaklah pikie tolan sudaro

Jan dituruik apo kandaknyo

 

Apo kandaknyo jan turuik

Tuhan kamarah hendaklah takuik

Cari ilmu janlah sa paguik

Sunah Rasullullah hendaklah takuik

 

Karunia Tuhan jan dibuang

Dayo iblis jan ditompang

Kalau dituruik bahayanya gadang

Tajamnya sangat daripada padang

 

Jikok iblis kito turuikan

Dayonyo manih gulo misalkan

Jo sodaro namuah bantahan

bak urang jo pembayan

 

Gunonya mato Tuhan berikan

Kepado nan baiek caliak tajamkan

Kepado nan jahaek dibia jan

Saroman meliaek aurat perempuan///10/

 

Sebab baitu hamba mengato

Kurano kini di jaman kito

Aurat perempuan banyak dibukaknyo

bantuak rambut di ateh kapalo

 

Bahayo mato bukan kapalang

Tajamnya sangaek daripado padang

kok manilik perempuan jombang

Mungkin tak lupo dari sumbahyang

 

Kurano dagang di zaman kini

Aurat perempuan salalu hari

Bajunyo jarang pun baragi

Lampihan kutang rendo di tapi

 

Patah samilan ikeknyo pinggang

Ukie basaluak tarang bandarang

Tampaklah di lua babayang-bayang

Mato maliek hati tagamang

 

Tuduangnyo sangah tapan suto

bapakai tuak tapatah pulo

suluak balapih lagi babungo

Pajalanan parawik languri mudo

 

Ilang kapalang teguhnyo iman

Sinanlah lalu tipunyo syetan

Carilah tombak hendaklah lawan

Jikok takuik carilah kawan

 

Carilah kawan basamo-samo

Danga pituah jo talingo

Paham di hati janlah lupo

Jan bak koncek mangango-ngango

 

Guno talingo Tuhan agiahan

Kapado nan baiak hendak dangaan

Kapado nan jaek dipabia jan

Jan turuik bisiaknyo syetan///11/

 

Bisiknyo syetan janlah amuah

Supayo kito jan takicuah

Rupo gemilang emas basapuah

Tido takana badan ka jatuah

 

Badan ka jatuah tido dikiro

Dayo iblis dituruik sajo

Ulah dek sangaik lawan salero

Tido dikana masuak panjaro

 

Masuak panjaro tido ditimbang

Awak pun tagak di tapi lobang

Jatuah ka bawah tungkuik tilantang

Api narako hangaik mamanggang

 

Iblis laknat kutuak-i Allah

Diasuangnya kito gunjiang fitnah

janlah kito lupo jo lengah

Kana lah diri bakalang tanah

 

Iblis laknat jan diikuik

Apa kandaknya jan dituruik

Badan kasansai andaklah takuik

Hati mukmin jan kalibuik

 

Kalaulah sampai ka dalam hati

Rundingan lamah didanga buni

Labiah bak santan jo tangguli

Sabanta tido namuah baranti

 

Jikok iblis diambiak kawan

lalu ka lidah bak raso santan

Gunjiang fitnah indak manyagan

Upek jo dengki pun demikian

 

Gunjiang fitnah dosonya gadang

Labiah bak doso mambunuah orang

Jan ka ganti siriah jo pinang

Namuah meluputkan wakatu sumbayang///12/

 

Wakatu sumbayang kalaulah luput

Perintah iblis jadi taturuik

Hati mukmin lah kalam kabuik

Itulah musuah dalam salimuik

 

Kurang ilmu itulah salah

Sehari-hari gunjiang fitnah

Nio sahabat juo nan salah

Mano nan hak lawan berbantah

 

Mano nan batua menjadi lawan

Tido ditimbang jo pikian

Dengki lah taba lakek di badan

Pabilo hari kito buangkan

 

Kalau dipikie tolan sahabaik

Aie mato mancucua bak hujan labek

Lauik nan mano antah yo darek

Mangkonya kito dapaik selamaek

 

Iyo hai sudaro seruan umaek

Tido ditantuan ujuang jo pangka

Tantu ilimu takanyo maklum

Jan andak nyo bamato rabun

 

Dangalah madah wahai sahabaik

Sabulah-bulahnyo jo mufakaik

Badan ka mati hendaklah ingaik

Jan ditiru mana nan jaek

 

Seruan kami basamo-samo

Jikok bulieh pintah jo pinto

Jan Islam maambiak rupo

Bak makan pisang kubak kuliknyo

 

Kubak kulitnyo bak makan pisang

Jan Islam kurano urang

Jalan akhiraik supayo tarang

Badan takubua tabaring surang///13/

 

Dibaliak papan badan tabariang

Tido siap lawan berundiang

Duo malaikaik tibo mahampia

Dipalunyo kito pakai malansiang

 

Kok buliah handaknyo, wahai sahabat

Iman di dunie sampai akhiraik

Itu tuntutan Tuhan nan hayaik

Jo Rasullnyo Nabi Muhammad

 

Manolah tolan ya akhwani

Sekalian carito nan tasabuik ini

bao ka badan kito sendiri

Eloklah kana hidup ka mati

 

Eloklah kana wakatu hayaek

Antaro mudo badan lai sehaek

Janlah rintang berlarut-larut

Rintang bamain mancak jo silaek

 

Tolan sahabat hibo kasihan

Pabila kito sampai janjian

Malaikaik maut disuruah Tuhan

Maambiak nyawo tak buliah tahan

 

Badan nan sakik heran tacangang

Takana tubuah tido sumbayang

Malaikaik maut panggilan garang

Kama mengadu habislah tanggang

 

Menangih di sinan nan untuang cilako

Hatilah kalam matolah buto

Kama batahan tido lah biso

Anguihlah hati bakoyo dado

 

Barang siapo buruak bagian

Nyawo mahambua ramuaklah badan

Ombak basambuang biduak tenggelam

Raso tasangkuik bumi jo alam///14/

 

Malaikaik maut gagah ruponyo

Mamegang muluik muko di tampanyo

Mahelokan nyawo tubuah dipijaknyo

Sakik jo padiah dibantu nakannyo

 

Malaikaik nio rajo palawan

Maambiak nyawo tido bakawan

Digaruaknyo tubuah nyawo diheloan

Sakik jo padiah tido tatahan

 

Wahai lah Tuhan, Allah Rabbi

Bukanlah ulah sakiknyo mati

Tubuh bahanti kamano lari

Di sinan manusia samahnyo ngari

 

Allah-Allah tolan saudara

Nyawo bacarai apo misalnyo

Bak ula dibacak dari hujuangnyo

Basi dipanah buni danguangnyo

 

Kalua nyawo jujuik ba jujuik

Umpamo tapuang dimasuakkan rambuik

Sakik jo padiah bumi bertungkuik

Di sinan manusia sadonyo takuik

 

Satangah kalua bak kain buruak

Dihalaunya nyawo badanpun ramuak

Dagingpun ancua tulangpun ramuak

bak mamatah kayu nan lapuak

 

Sakiknya maaniayo bukan kapalang

Di dalam kitab kabanyo tarang

Labiah saratuih pukua jo padang

Kuaek manahan sialah orang

 

Sakiknya mati pulo disabuik

Oleh dek kuaek malaikaik mauik

bak kambiang dikubua iduik

Di dalam kitab itu tasabuik///15/

 

Tatkala carai nyawo di badan

Tibolah inyo daripado setan

Ayah jo bundo inyo rupokan

Aie di kendi inyo bukan

 

Kato iblis laknatullah

Wahai anak hendak baok hati ayah

Agamo Islam satunya salah

Jan bertuhan kapado Allah

 

Kapado Allah jan bertuhan

Nabi Muhammad jan dibatuaan

ikolah aie akan minuman

Supayo hilang auih jo panasan

 

Hauihnya kito bukan kepalang

Selaut aie raso tak sadang

Pacik pedoman jikok kurang

Hanyuik ka narako api nan garang

 

Jikok kurang haus pedoman

Jadi taturuik tipunyo setan

Nyawo ka lua tapenggal lah iman

Dalam nerako kekal lah badan

 

Imannyo kito jikok tingga

Dalam nerako tubuah dibaka

Selamo-lamonyo tido kelua

Hukuman Tuhan ‘azazelghafa

 

Siapo kito baiek bahagian

Malaikaik turun disuruah Tuhan

Menyampaikan rahmat pamberi Tuhan

Sajuak rasanyo sekalian badan

 

Paham ilimu sudahlah lamo

Peganggan tagok sudah biaso

Wujudnyo satu Tuhan nan Eso

lezatlah tawadhu’ lelahlah mato///16/

 

Teringaik lah nyawo dipanggie Tuhan

Memakai nikmat sejuklah badan

Lalu ka sarugo jannatulmanan

Banderang mukonyo bak bulan

 

Segitu baru wahai akhwan

Bapanjang kalam hambo takuikkan

Pado teringaik dalam pikiran

Pado nan lain hambo bandiangkan (basambuang)


Wartawan : Yerri Satria Putra
Editor : Bahren

Tag :#langkan # curito # Minang

Baca Juga Informasi Terbaru MinangSatu di Google News

Ingin Mendapatkan Update Berita Terkini, Ayu Bergabung di Channel Minangsatu.com