HOME LANGKAN PEPATAH

  • Senin, 14 Oktober 2019

BARUANG BAK DURIAN. BANABU BAK CUBADAK

Pepatah
Pepatah

BARUANG BAK DURIAN. BANABU BAK CUBADAK,

Oleh: Rona Almos*

Ungkapan di ateh adolah ungkapan bahaso Minang. Sabalun dijalehkan apo bana arati jo mukasuik ungkapan di ateh talabiah dahulu rancak dijalehkan kato demi kato dari ungkapan tasabuik di ateh. Partama ado kato baruang. Baruang nan dalam bahasa Indonesia berarti mampunyoi ruang. Secara kato, kato baruang ko bisa diaratikan mampunyoi makna salo-salo. Baiak itu salo-salo antaro duo deret tiang atau antaro ampek tiang di bawah kolong rumah. Namum samantang pun baitu, baruang di ateh maknanyo iyolah punyo ruang. Ruang nan jadi mukasuik pado pepatah di ateh iyolah ruang dalam buah durian.

Salanjuik ado kato bak. Bak pado pepatah di ateh bapungsi sabagai partikel. Partikel atau kato tugas iyolah kelas kato nan hanyo mampunyoi makna gramatikal tapi indak mampunyoi makna leksikal. Arati dari kato tugas ditantukan dek kaitannyo jo kato nan lain dalam suatu frasa atau kalimaik dan indak bisa digunokan sacaro lapeh atau tagak surang. Nan tamasuak dalam partikel ko iolah preposisi, interjeksi, konjungsi jo artikel. Bak dalam bahasa Minangkabau berarti bagaikan dalam bahasa Indonesia.

Sasudah itu awak masuak ka kato durian. Durian adolah buah nan punyo baun nan sangaik tajam. Durian punyo namo latin, namonyo ialah durio zibethinus. Batang durian mampunyoi tinggi antaro 20 meter sampai 40 meter. Bungo durian ko barono kuniang, samantaro isi dari duriang ko ado nan barono putiah, putiah kakuniang-kuniangan jo kuniang tuo. Buahko indak bisa dicampuaan jo buah nan nan bakulik lunak. Batang dari buah durian ko tagak luruih jo dahan nan jarang. Kulik batanyo kasa. Batuak buah durian ko bunda lonjong. Kalau mamakan buah ko jo jumlah nan sangaik banyak bisa mambuek mabuak orang nan mamakannyo.

Kulit batangnya kasar dan bewarna kelabu. Bentuknya buah ini bulek lonjong. pabilo memakan dalam jumlah yang banyak buah ko bisa mambuek mabuak. Karano buah ko punyo duri nan kuaik sainggo buah ko indak cocok dalam digabuang jo buah nan lain.

Salanjuiknyo ado kato banabu. Banabu iolah biji buah jo dagiang buah. Buah nan banabu adolah buah cubadak. Cibadak marupokan pohon nan tinggi. Tingginyo bisa mancapai 10-15 meter. Kayu dari batang cubadak ko bawarna kuniang jo kulinyo nan bawarna itam. Daunyo bunda gadang sagadang tampak tangan urang dewasa sarato bantuknyo kaku. Warna daun cubadak ijau tuo. Batuaknyo bunda jo gadang. Daun cubadak adolah daun tungga.  Kulik dari buah cubadak ko baduru namun indak tajam. Buah cubadak mampunyo gatah. Buah nan mudo biasonyo dijadian sayua. Samantaro buah nan alah masak dimakan di jadikan buah. Buah cubadak adolah buah majemuk semu, aratinyo buah cubadak tasusun dek rangkaian bungo majemuk nan taliek dari lua batuaknyo hanyo ciek buah. Di dalam buah cubadak tadapek nabu-nabu yang sabanyo marupokan buah cubadak nan indak diserbuki. Incek cubadak babantuk bulek lonjong. Buukauran ketek jo bakapiang duo (dikotil). Incek cubadak mampunyoi kulik bawarna kuniang, putiah jo cokolaik nan mambungkuih dagiang buah. Cubadak ko mamiliki namao latin artocarpus heterophyllus.

            Penjaleh di ateh marupokan panjaleh makna sacaro leksikal. Setelah dijaleh makna kato perkato kini awak masuak makan sacaro kasaluruhan dari pepatah di ateh. Makna dari pepatah di ateh adolah walau babeda-beda namun asanyo satu juo.

 

*Dosen Sastra Minangkabau FIB Unand


Wartawan : Rona Almos
Editor : bahren

Tag :# Langkan # Pepatah # Minang

Baca Juga Informasi Terbaru MinangSatu di Google News

Ingin Mendapatkan Update Berita Terkini, Ayu Bergabung di Channel Minangsatu.com